Opracowała Danuta Sadowska na                                                                                                        

podstawie ogólnie dostępnych publikacji

 

 

M A G I E R O W A     W O L A

         Wieś sadownicza leżąca na północ od Warki i na południe od Warszawy.  Jest położona przy szlaku komunikacyjnym wiodącym z Warszawy do Warki  (droga 731). Obecna droga z Potyczy do Warki została wytyczona przez Niemców w czasie I wojny światowej. Do końca XIX w. w Magierowej Woli krzyżowały się dwie drogi: jedna z G. Kalwarii przez Konary do Warki, a druga z Ostrołęki  przez Żelazną do Chynowa. 
        Przywilej z roku 1240 - wydany przez księcia Konrada I Mazowieckiego potwierdził, że do uposażenia stołu arcybiskupiego należało kilka wsi  leżących u ujścia Pilicy do Wisły  min. Przylot, Pólko, Ostrówek,Podgórzyce, Wola Magierowa i 2 łany  w Rędzinach/osadzie dziś nieistniejącej/, razem 7 wsi, które  były  własnością biskupów gnieźnieńskich - ich  dobra stołowe.
       Książę Ziemowit w 1359 roku wydał przywilej, potwierdzający cały majątek stołu arcybiskupiego w Łowickiem. Na majątek składały się mniejsze i większe posiadłości  min.  miejscowości leżące u ujścia Pilicy do Wisły.  min. Magierowa Wola - podległa administracyjnie pod Łowicz.   
       Magierowa Wola  jest ponownie lokowana w roku 1425  - wsie ze słowem „wola” lokowano naprawie niemieckim.  Wolnizna wynosiła ok.8 do 20 lat.  Osiedlani tam ludzie zwalniani byli od  wszelkich podatków doczasu  właściwego zagospodarowania się.  Możliwe, że ponowna lokacja jest związana z przekazaniem wsi kanonikom warszawskim z katedry św. Jana.  Nie jest mi znana data kiedy Magierowa Wola przestała być własnością biskupów gnieźnieńskich, niewykluczona zamiana za inną wieś, lub  też została  odkupiona przez Księcia Janusza IStarszego gdy  starał się o podnieść do rangi diecezji  archidiakonat przeniesiony z Czerska do Warszawy. Ufundował wtedy  12 uposażeń kanonickich,czyli prebend  by móc  uzyskać od papieża prawo przedstawiania kandydatów na kanonie.
       W roku 1429 -Ciołek Stanisław - biskup poznański eryguje w Ostrołęce k/Warki kościół  parafialny.
       W obszar nowej parafii  wchodzi m.in. Wola  Magierowa.
       W roku 1512 wieś jest własnością kanoników warszawskich.  
       W 1576 roku  do parafii w Konarach należy Wola Gasczynska (?) - której właścicielem był  Adam Mniszewski z Mniszewa,odziedziczył ją po swojej matce. Ziemie tej wsi są teraz częścią Magierowej Woli.
W czasie wizytacji biskupiej w 1603 r  MagierowaWola należąca do parafii Ostrołęka winna oddawać dziesięcinę na  utrzymanie szkoły w Ostrołęce. Wg istniejących zapisów jej  właściciel (części wsi)(i dzierżawca) Adam  Mniszewski  nie wywiązywał się z tego obowiązku.
1656  r.- 7.IV - Stefan Czarniecki uderza na Szwedów w tzw. bitwie pod Warką . Wojska przeprawiają się przez Pilicę. Na północ od Warki była bezleśna  równina, doskonały teren dla polskiej husarii. Bitwa rozegrała się na terenie położonym na północ od wsi Piaseczno. Regiment szwedzki usiłował wycofać się do wielkiego boru za Magierową Wolą, ale drogę zastąpił mu idący od Chynowa oddział husarii  Zamojskiego i go rozgromił. 
1795 - trzecirozbiór Polski - Ziemia Czerska podzielona została  między Prusy i Austrię,  (granica na Pilicy iWiśle).  Granica zaboru pruskiego oparta była  na lewobrzeżnej Pilicy i Wiśle.Magierowa Wola znalazła się w zaborze pruskim, później była w granicach Księstwa Warszawskiego a po roku 1815 Królestwa Polskiego.
       W czasiespisu w roku  1827 w Magierowej WoIi było  25 domów i 186 mieszkańców. Wieś i folwark w Magierowej Woli należał do dóbr królewskich (tj. własność cara).
W roku  1828  Car Mikołaj I przekazał  część dóbr królewskich Skarbowi Królestwa  Polskiego, m.in. folwark i wieś Magierowa Wola.
W  roku 1867 folwark  Magierowa Wola miał 638 mórg - wieś zajmowała 553 morgi i było wniej  24 osady włościańskie. Należała do Gminy Konary. Wroku 1905  właścicielem folwarku był  Mojżesz Golbert, a wieś obsługiwała poczta w Warce.
W 1944  r. - wojska rosyjskie wkraczają w granice dawnej Polski, w lipcu osiągają Lublin i dochodzą do Wisły. W sierpniu Niemcy nakazali ewakuację min. Magierowej Woli.
1945 r. -Ofensywa zimowa rozpoczęła się 14 stycznia. Rosjanom nie dało się całkowicie przełamać linii obrony niemieckiej. Niemcy stawiali silny opór, szczególnie w rejonie Magierowej Woli, Gąsek i Warki. Magierowa Wola dwukrotnie przechodziła z rąk do rąk. Podkoniec drugiego dnia ją wyzwolono.

P  O  D G  Ó  R Z  Y  C  E

      Podgórzyce leżą na północ od Warki. Wieś przylega do stromej ściany wzgórz [skarpa ]  Doliny Wisły, poza której krawędzią rozciągają sady owocowe. Po drugiej stronie wsi, w dole też ciągną się sady.
Pierwsze sady włościańskie poczęto zakładać już w drugiej połowie XIX wieku. Na większą skalę sadownictwo rozwinęło się w okresie międzywojennym.
        Jest to stara osada a  ślady osadnictwa datowane są na okres epoki  żelaza - około 700 latp.n.e. do VI w. n.e.  Znaleziono w Podgórzycach  z okresu wczesnorzymskiego / I -II w. n.e./ - 2 gliniane  popielnice. 
        Przywilej  roku 1240 - wydany przez księcia Konrada I Mazowieckiego potwierdził, że do uposażenia stołu arcybiskupiego należało kilka wsi  leżących u ujścia Pilicy do Wisły  min. Podgórzyce.które  przez ponad 500lat ,  były początkowo własnością biskupów gnieźnieńskich - dobra stołowe,a później były własnością kapituły katedry gnieźnieńskiej - dobra chlebowe.
     Pierwotny kościół św. Krzyża i św.Trójcy w Pólku fundowali i uposażyli arcybiskupi gnieźnieńscy przypuszczalnie wdrugiej połowie XIII w., a Podgórzyce należały do tego Kościoła   Książę Ziemowit w 1359 roku potwierdził cały majątek stołu arcybiskupa gnieźnieńskiego na Mazowszu  min. miejscowości leżące u ujścia Pilicy do Wisły. tj.  Podgórzyce,
     W roku1380, prawdopodobnie, przeniesiona została przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Suchywilka Strzeleckiego, parafia z Pólka k/Ostrówka do Konar. Podgórzyce należały do tej parafii a parafia do diecezji poznańskiej.  W roku 1512 Podgórzyce należą do biskupiego klucza łęgonickiego. W roku 1540 powołano nowy klucz  obejmujący wsie nad Pilicą i Wisłą - kluczkonarski  /już bez Łęgonic/ -  tworzą go wsie Konary, Podgórzyce, Ostrówek i Przylot.
      W roku 1788 - Podgórzyce - mają  13 gospodarstw i  6 rodzin komorników.  We wsi spisano 5 koni, 29 wołów, 32 krowyi  5 pasiek z 21 ulami.
      W roku1795 nastąpił  trzeci rozbiór Polski -Konary znalazły się w zaborze Pruskim  - dobra duchowieństwa katolickiego i królewszczyzny zostały zajęte na własność skarbu. Upaństwowiono też  min. klucz konarski. w skład którego wchodziły Podgórzyce. 
1827 - Spis mieszkańców:Podgórzyce   - 20 domów  -   167mieszkańców
W 1833 r. w skład Dóbr Konary wchodziły min. Podgórzyce, wktórych  były 20 domów i powierzchnia uprawna pól - 433 morgi.
W 1869  Podgórzyce miały 23 domy, 169 mieszkańców i powierzchnię ziemi uprawnej - po uwłaszczeniu - 433 morgi, należały do parafii i gminy Konary
       1907 -Powstaje chłopski tygodnik „Zaranie” -pismo szybko zyskuje popularność i maprenumeratorów - min. Jan Cieślak z Podgórzyc projektant nowego typu przechowalni na owoce
1911-1912 -  W domu Jana Cieślaka była przeznaczona jedna izba na  szkołę  ludową, zorganizowaną przez działaczkę oświatową tajnego Towarzystwa  Kultury - WładysławęGłodowską-Sampolską - organizatorkę nielegalnych szkół i bibliotek.
       W roku 1956 rozpoczęła się elektryfikacja Podgórzyc.
Z funduszu Rozwoju Rolnictwa wsi Konary, Podgórzyc, Ostróweka w 1965 r. mieszkańcy tych wsi założyli Kółko Rolnicze w Konarach. 
  W 1974 r. odbył się w Polsce MiędzynarodowyKongres Ogrodniczy. Uczestnicy zwiedzali grójeckie sady min. w Podgórzycach.
Podgórzyce należą do parafii Konary, a dzieci chodzą do Szkoły Podstawowej wKonarach. 
Planowany rezerwat ornitologiczny “Ławice Podgórzyckie”

P  R  Z Y  L  O  T

        Wieś leżąca na północod Warki. Na starym Trakcie Królewskim /Drogi Czerskiej/ z Warszawy przez Czersk, Konary, Ostrówek, Przylot, Ostrołękę, Pilicę a dalej  do Magnuszewa, Kozienic, Puław.Wieś rozciągana dawnym pastwisku /łąkach/ przy stromej ścianie wzgórz [skarpa ]  Doliny Wisły i Pilicy. Jest to stara osada a ślady osadnictwa datowane są na okres epoki  żelaza - około 700 lat p.n.e. do VI w.n.e. 
          Przywilej z roku 1240 - wydany przez księciaKonrada I Mazowieckiego potwierdził, że do uposażenia stołu arcybiskupiego należało kilkawsi  leżących u ujścia Pilicy do Wisły  min. Przylot, który  przez ponad 500 lat ,  były początkowo własnością biskupów gnieźnieńskich- dobra stołowe, a później były własnością kapituły katedry gnieźnieńskiej - dobra chlebowe.
          Pierwotny kościół św. Krzyża i św.Trójcy w Pólku fundowali i uposażyli arcybiskupi gnieźnieńscy przypuszczalnie wdrugiej połowie XIII w., a Przylot należał do tego Kościoła.            Książę Ziemowit w roku 1359,potwierdził cały majątek stołu arcybiskupiego na Mazowszu, min.   miejscowości leżące u ujścia Pilicy do Wisły- min. Przylot.
           W roku 1380, prawdopodobnie, przeniesiona została przezarcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Suchywilka Strzeleckiego, parafia z Pólkak/Ostrówka do Konar.  Przylot należał do tej parafii.
W roku 1511 biskupi gnieźnieńscy zorganizowali folwark w Ostrówku, który przynależał do Przylotu, najprawdopodobniej ziemie dawnego Pólka.- Należał administracyjnie  do klucza łęgonickiego biskupów gnieźnieńskich.  W roku 1540 pojawiasię nawa jednostka administracyjna  klucz konarski - w skład którego wchodzi Przylot.

               1788 - zestawienie:  Przylot - 32 gospodarstwa, 2 rodziny komorników.  We wsi spisano, 26 wołów, 36 krów, Folwark [Ostrówek] został zlikwidowany, gdyż Wisła oderwała grunty folwarczne w połowie XVIII w.
               1827 - Spis mieszkańców: Przylot - 28 domów  -   185 mieszkańców   
 W 1833 r. w skład Dóbr Konary wchodziły min. Przylot, w którym  było 30 domów i powierzchnia uprawna pól -587 mórg. W 1869  Przylot miał 30 domów,269 mieszkańców i pow. po uwłaszczeniu 587 mórg. Należał do gminy i parafii wKonarch.
Przylot obecnie też należy do parafii Konary.

O S T R Ó W E K    i   przysiółek  P Ó L K O

             Wieś leżącana północ od Warki i na południe od Warszawy. Jest położona przy ważnym szlaku komunikacyjnym wiodącym z Góry Kalwariido Kozienic. Droga z Potyczy do Ostrówka jest fragmentem starego Traktu Królewskiego  /Drogi Czerskiej/ z Warszawy przez  Czersk, Konary, Ostrówek, Przylot, Pilicę, podrugiej stronie do Magnuszewa, Kozienic, Puław. Obecnie do wsi Ostrówek jest dołączonaosada Pólko.
Jest to stara osada a ślady osadnictwa datowane są na okres epoki  żelaza - około 700 lat p.n.e. do VI w.n.e.  Znaleziono z tego okresu w Pólku -5 grobów /jamowe i ciałopalne/- z wyposażeniem- - II w. n.e.
Jest też notowana w wczesnym średniowieczu - w tym okresie Pólko/X-XII/ w. to osada hutnicza, znaleziono tu dwa obiekty mieszkalne: - dom okonstrukcji zrębowej, drugi dom - ziemianka z obudową drewnianą i przylegającym piecem hutniczym.
        Przywilej z roku 1240 - wydanyprzez księcia Konrada I Mazowieckiego potwierdził, że do uposażenia stołu arcybiskupiego należałokilka wsi  leżących u ujścia Pilicy do Wisły  min. Pólko i Ostrówek. które  przez ponad 500lat ,  były początkowo własnością biskupówgnieźnieńskich - dobra stołowe, a później były własnością kapituły katedry gnieźnieńskiej - dobra chlebowe.
Pierwotny kościół św. Krzyża i św. Trójcy w Pólku fundowali i uposażyli arcybiskupi gnieźnieńscy przypuszczalnie w drugiej połowie XIII w., a Ostrówek należał do tego Kościoła.
Książę Ziemowit w roku 1359,potwierdził cały majątek stołu arcybiskupiego na Mazowszu, min.   miejscowości leżące u ujścia Pilicy do Wisły- Ostrówek i Pólko.  Wisła i wpadająca do niej Pilica utworzyły tym okresie długi /w kierunku wschodnim/cypel z żyzną glebą. Ostrówek leżał nad Pilicą a Pólko nad Wisłą. Pilica płynęła bliżej skarpy.
W roku 1380, prawdopodobnie, przeniesiona została przezarcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Suchywilka Strzeleckiego, parafia z Pólkak/Ostrówka do Konar.  Kościół w Pólku stałdo 1769 r 
W roku 1511  biskupi gnieźnieńscy zorganizowali folwark w Ostrówku, który przynależał do Przylotu, najprawdopodobniej ziemie dawnego Pólka.- Należą administracyjnie  do klucza łęgonickiego.

W roku 1540 pojawia się nawajednostka administracyjna  klucz konarski- w skład którego wchodzi Ostrówek.
W roku  1648 - zanotowano, że „są też spichlerze/mieszczan z Warki/ we wsi Ostrówek nad Wisłą w kluczu konarskim„
W roku1769 w Konarach kapituła gnieżnieńska wystawiła nowy drewniany kościół podwezwaniem Św. Trójcy. Nastąpiła likwidacja kościoła w Pólku ze względuna częste i obfite wylewy Wisły  iPilicy.  
W skład kluczakonarskiego w latach  1778 - 1795  wchodził Ostrówek i pojawiła się znów wieś Pólko. Folwark Ostrówek został zlikwidowany w połowieXVIII w., gdyż Wisła w czasie powodzi oderwała grunty folwarczne, 
1788 -zestawienie: Ostrówek - 28 gospodarstw, 2 rodziny komorników.  We wsi spisano, 41 wołów, 56 krów,Powierzchnia lasów - 100 ha. Pojawia się ponownie Pólko, w którym są 4 gospodarstwa o pow, 12 ha, spisano  6 wołów,10 krów. Chłopi wsi Pólko  w ramach obowiązków spławiali drewno Wisłą do Warszawy.
  W roku 1795 nastąpił  trzeci rozbiór Polski - Ostrówek znalazły się w zaborze pruskim a wieś została w 1796 roku  zajęte na własność skarbu pruskiego państwa.

                  1827 - Spis mieszkańców:  Ostrówek -27 domów -179 mieszkańców. W 1833 r. w skład Dóbr Konary wchodziły min.:- Ostrówek , w którym  były 28 domów i powierzchnia uprawna pól - 497 mórgi. - Pólko, w którym było 3 gospodarstwa i 102 morgi ziemi uprawnej.

                  1869  Ostrówek liczył  28 domów, 229 mieszkańców i pow. po uwłaszczeniu 494 morgi, Pólko składało się  z 3 gospodarstw, 23 mieszkańców i 102 mórg  ziemi uprawnej. Obie wsie należały doparafii  i gminy Konary     
Z funduszu Rozwoju Rolnictwa wsi Konary, Podgórzyc, Ostrówka w 1965 r. mieszkańcy tych wsi założyli Kółko Rolnicze w Konarach. 

M A R Y N I N

                  Historia tej wsi jest krótkaw porównaniu do innych  należących do obwodu szkolnego w Konarach. W roku 1828  jest wymieniana jako  folwark Marynin  należący do Dóbr  Potycz . Został przekazany do Zarządu Majątku Państwowego Królestwa Polskiego razem z Potyczą. 
  W roku 1832 sprzedano Dobra Potycz - przeszły w ręce prywatne m.in. i folwark Marynin. Kupiła te Dobra Amelia Wulfers (żona Prezesa Administracji Dóbr Rządowych Królestwa Polskiego). W tym samym roku sprzedała ten majątek Minasowiczowi.  
   W roku 1866 w spisie folwarku w Maryninie jest wpisana karczma.
 Po upadku powstania styczniowego, w okresie uwłaszczeń (1868 r.), z folwarku wydzielono 10 osad włościańskich, pozostała część folwarku ponownie zmieniła właściciela- majątek kupił Kruszewski.
W 1921  r. - w czasie spisu we wsi było 10gospodarstw, w których mieszkały 44 osoby oraz folwark przynależny do  majątku w Potyczy.
W okresie zaborów i międzywojennym  wieś należała do Gminy w Czersku. Obecnie w granicach Gminy Chynów, należy do parafii Konary i okręgu szkolnego w Konarach.